زبان به عنوان نظام نشانه ای

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- دکتر سلطانی فر در کلاس نشانه شناسی و مطالعات فرهنگی بحث زبان به عنوان نظام نشانه ای را مطرح کرد.

لیکاف نظام نشانه ای را به دو رویکرد عمده تقسیم می کند:

1. رویکرد ذات گرایانه (Essentialism): این رویکرد در یونان باستان ظهور کرده است. ذاتگرایان ریشه ها در تفاوت های زیست گرایانه می دانند و شیوه های جماعه این نقش های فرهنگی را خلق کرده است.

رویکرد ذات گراینه خود به سه بخش تقسیم می شود:

الف) رویکرد نقصان: طبق آن تفاوت های زنان نقص دارند.

ب) رویکرد تسلط: بعنی سلطه ای که مردان بر زنان دارند باعث این تفاوت های زبانی شده است اما آن را طبیعی نشان می دهند.

ج) رویکرد تفاوت: آنها متفاوت صحبت می کنند. چون خودشان متفاوت هستند. تفاوت ها طبیعی اند.

2. رویکرد برساختگرایانه (Constructionism): این رویکرد می گوید که انسان ها بلحاظ ذاتی تفاوتی ندارند و سلطه در گفتار مردانه و انفعال زنانه برساخته ساختهای مردانه است؛ آنها این را در زبان تولید می کند. 

رویکرد برساختگرایانه خود به دو بخش تقسیم می شود:

الف) رویکرد قوی که کاملا ریشه در قراردادهای اجتماعی دارد.

ب) رویکرد ضعیف که بخشی را طبیعی و بخشی را برساخته می دانند.

جنسیت و نشانه شناسی

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- این بحث یکی از زیباترین بحث های نشانه شناسی است که افراد می توانند در سخنرانی هایشان نیز از آن استفاده کنند.

جنسیت بحث نشانه شناسی و زبانشناسی است. در فرهنگ ایرانی اعضای فامیل را بر اساس دو معیار طبقه بندی می کنند:

ترکیب نسبی

ترکیب جنسیتی

عمه: خواهر پدر

خواهر= جسیت

پدر= نسبت

در انگلیسی فقط معیار جنسیت است. 

ant مونث است.

بسیاری از مقوله ها در رسانه ها تولید می شوند:

1. کارتن خواب ها

2. کودکان خیابانی

3. زنان خیابانی

4. خفاشان شب

5. بزه کاران

دست اندرکاران رسانه ها این ها را تولید می کنند که بسیار خطرناک است.

خانم دبورا تانن که اولین تحقیقات را در این حوزه انجام داده است و گفته بلحاظ ساختارهای زبانی، تفاوتی میان مردها و زن ها است.

• مردها می خواهند خودشان صحبت کنند. آنها اطلاعات می دهند و این به آنها قدرت می دهد.
• زن ها بیشتر بحث مشورتی می کنند. آنها حس برتری جویی ندارند.
• اما و شاید و ... در حرف های زنان زیاد وجود دارد و با قطعیت حرف نمی زنند.
• دختران تمایل به تشکیل دوستی با همسالان دارند.
• دختران شیوه های بازی آنها غیر رقابتی است.
• دختران برای حل مناقشات به خشونت متوسل نمی شوند.
• امر و نهی شان کمتر از پسران است.
• صحبت به شکل غیر مستقیم می کنند. (نقد کردن از طریق سوم شخص توسط دختران صورت می گیرد.)
• پاسخ های دختران کوتاه است.
• پسران تمایل به ایجاد سلطه دارند.
• پسران تمایل به بدست گرفتن رشته کلام دارند.
• پسران صحبت دیگران را بیشتر قطع می کنند.
• پسران پاسخ های طولانی برای ارائه اطلاعات می دهند.
• پسران امر و نهی مستقیم می کنند.
• پسران تمسخر می کنند.

رابین لیکاف استاد زبانشناسی دانشگاه کالیفرنیا، زبان و جایگاه زنان را مطالعه می کند. در این کتاب به طور جدی حوزه زبان و جنسیت را بررسی کرده است و گفته که زنان انگلیسی زبان ویژگی های زبانی زیر را دارا می باشند:

1. Hedging: با احتیاط صحبت می کنند.
2. Empty Adjectives: صفت های تو خالی. کلی گویی و اغراق الکی، قابل ستایش
3. Super Polite Forms: شکل های خیلی محترمانه: اگر براتون مشکلی نیست.
4. Apologize More: عذرخواهی خیلی زیاد
5. Speak less frequently: کمتر صحبت می کنند.
6. Avoid Course Language: از زبان خشن و توهین آمیز پرهیز می کنند.
7. Short Questions: سوالات کوتاه
8. Hyper Correct Grammar: تلفظ و گرامر فوق العاده صحیح
9. Indirect Requests: خواسته هایشان را غیر مستقیم می گویند.
10. Speak in Italics: از تاکید های جدی زیاد استفاده می کنند.

لیکاف معتقد است که زبان زنان با زبان مردان متفاوت است و این آفریننده موقعیت زنانه فرودست تر برای زنان است.

زبان در نشانه شناسی

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- در یونان باستان لوگوس (LOGOS) هم به معنای زبان و هم به معنای قوه تفکر است و انسان را به حیوان ناطق تعریف کرده اند.

در متون مقدس درباره زبان تاکید شده است. در انجیل شنیده اید: «در ابتدا کلمه بود و کلمه نزد خدا بود. همان در ابتدا نزد خدا بود. همه چیز به واسطه او آفریده شد. غیر از او چیزی از موجودات وجود نداشت. و کلمه جسم گردید و میان ما ساکن شد. پر از فیض؛ و راستی و جلال خداوند از آن اوست.»

در قرآن کلمه لسان 52 بار تکرار شده است.

علم الآدم اسماء کلها (بقره 21)

الرحمن، خلق الانسان، علمه البیان (الرحمن 1)

نظریه های زبان به یونان باستان باز می گردد.

نظریه تقلیدی (echoic theory)

سه دیدگاه در این تئوری وجود دارد:

1. نظریه بو- ووو Bow Wow

2. نظریه پوه پوه Pooh Pooh

3. نظریه دینگ دانگ Ding Dong

4. نظریه لالا Lala Theory

در سه نظریه اول، زبان حاصل صدای حیوان است.

در نظریه آخر زبان حاصل حرکات بدن است.

5. نظریه یو هه هو Yo He Ho

این نظریه هم متفاوت است. بشر وقتی که دسته جمعی کار می کرده یا می رقصیده صداهایی را در می آورده است که تبدیل به زبان شده است.

رابطه زبان با گفتار

زبان توانایی ذهنی شماست که به وسیله آن فکر می کنید و می اندیشید و تصمیم می گیرید و گفتار نمود بیرونی چیزی است که شما به عنوان زبان می شناسید.

زبان ها با بیرون و درون دادن هوا صوت تولید می کنند.

زبان هایی در افریقا هستند که با کشیدن هوا، صدا تولید می کنند.

فراگیری زبان مادری

1. تا 6 ماهگی: گوش کردن و تولید صداهایی که ارزش زبانی ندارند.

2. از 6 تا 9 ماهگی: مرحله غان و غون کردن (Bab Bling Stage) تولید هجاها را در می آورند.

3. از 9 تا 18 ماهگی: مرحله تک واژه ای (HoloPhrasic Stage): تولید تک کلمه های قاموسی

4. از 18 تا 24 ماهگی: مرحله دو واژگی (Tow Word Stage): روابط معنایی بین کلمات

5. از 24 تا 30 ماهگی: مرحله تلگرافی (Telegraphic Stage): بدون توجه کامل به نحو، فاقد فعل و عناصر نحوی

نظریه قدیمی درباره فراگیری زبان لوح سفید است. 

آیا ما ژن خاصی در فراگیری زبان داریم یا خالی الذهن بدنیا می آییم.

نوام چامسکی: زبان به مثابه موهبت طبیعی، ژن های فراگیری زبان، دستور جهانی (Universal Grammar, Principal and Parameters)

نقاط ضعف: قواعد نحوی خود مختار عمل می کنند. اما در نشانه شناسی این می شود که شما نشانه ای دارید که دارای رابطه با معنا نیست.

بنجامین لی وروف یکی از اولین کسانی بودند که به رابطه زبان و تفکر پرداخت. وروف به جای شرکت در بحث های انتزاعی، پیرامون این مسالهع توسط فیلسوفان و زبانشناسان، در زبان هایی کاملا متفاوت دنبال شواهد گشت.

زبان هوپی (Hopi): زبان و بیان برخی مفاهیم در ذهن گویشوران تحمیل می کند. اینکه زبان فارسی درونش 5 رنگ وجود دارد، باعث نشده است که ما دنیا را فقط با پنج رنگ ببنیم.

تا قبل از دهه 80 به مردی که متاهل باشد Mr  می گفتند و به زنی که متاهل باشد Mrs و به زنی که مجرد باشد Ms و به مردی که مجرد باشد Mr می گفتند. اما امروز به همه زنان Miss میز می گویند.

در زبان فارسی از کلمه ساعت به دو معنا استفاده می کنیم. یکی برای ابزار و یکی برای سنجش زمان استفاده می کنیم.

اما در انگلیسی برای این ها دو واژه Watch و Time داریم. واژه Clock هم داریم.

برای وارد کردن آن، آن را ساعت دیداری و ساعت مچی و غیره می گویند.

فرضیه وروف درباره نسبیت زبانی پیامدهای مهمی دارد.

زبان ایدئولوژیک است و از طریق ساز و کارهای خودش باعث گسترش ایدئولوژی های پنهان می شود.

چطور این کار را می کند؟

از طریق مقوله سازی و گروه بندی و از طریق ساختهای نحوی در قالب بند (Clause) خبری بودن، پرسشی بودن، قیدها چگونه به کار رفته اند و ...

ساختارهایی هستند که باعث انتقال افکار به شکل خاص می شوند. مقوله بندی ها میل به این دارند که خود را طبیعی نشان دهند.

هر چیزی که از طریق زبان در می یابیم فکر می کنیم درست است و این بعد خطرناک زبان است. و شما در تحلیل گفتمان متوجه می شوید که چطور شما ناخودآگاه تحت تاثیر قرار می گیرید.