مروری بر کتاب طبقه مرفه، توریستن وبلن

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- این کتاب به نام The Theory of Leisure Class به دو شکل «نظریه طبقه مرفه» و «نظریه طبقه تن آسا» ترجمه شده است که به نظر می رسد ترجمه دوم صحیح تر باشد.

کتاب وبلن ، یک اثر انتقادی است که جامعه امریکایی را نقد می کند. وبلن کتابهای زیادی دارد و این کتاب از همه کتاب هایش بیشتر سر و صدا کرده است.

وبلن معیارهای رفتار انسان را در نظام سرمایه داری مطالعه می کند. اینکه معیارها چگونه تغییر می کنند؟ در این کتاب به معیارهای طبقه مرفه می پردازد. سپس از این طبقه مرفه به طبقه نو کیسه (خرده بورژوا) یاد می کند. معیارهای آنها سلیقه، مد، چشم و هم چشمی و ... را مورد بحث قرار می دهد.

وبلن در طبقه تن آسا، از یک سری کارکردهای پنهان طبقه مرفه صحبت می کند. از این طبقه با عنوان یغماگر یاد می کند.

کتاب تحلیلی از کارکردهای پنهان فضای تظاهری است. این از ویژگی های طبقه مرفه در جامعه است. می پرسد چرا مصرف تظاهری شده است؟

1. حیثیت فردی

2. ایجاد رشک و حسد

نگاه وبلن نگاهی تاریخی است. طبقه مرفه را که شکل گیری آن در دوره بربریت، و ادامه آن را در فئودالیسم با هم مقایسه می کند.

مسائل اقتصادی را بررسی می کند. تاکید آن بر مسائل اقتصادی است. مساله اش کارکردهای پنهان و ناپیدای مصرف متظاهرانه است.

طبقه مرفه روش شناسی علمی ندارد. برخی افراد کارهای او را توصیفی و تحلیلی می دانند. توصیف نظام سرمایه داری. او دارای مکتب خاصی نیست و بیشتر بر اساس مکتب نهادگرایی اقتصادی یعنی به تحلیل اقتصادی و نقش نهادهای اقتصادی فرهنگی در شکل گیری وقایع اقتصادی می پردازد.

یعنی رفتار انسان مدرن در نظام مدرن تحت امور اقتصادی چه وضعیتی پیدا می کنند. به سنت وبری عمل می کند. از قرن نوزدهم در جامعه امریکایی این اتفاق می افتد که مکتب نهادیون برای بحران بع از جنگ جهانی دوم جامعه ای را تاسیس می کنند که از  روش های سوسیالیسیتی داشته باشد.

اصلاح جامعه منوط به دخالت دولت است.

نهادگرایی اقتصادی بیشتر ریشه اقتصادی داشته است اما بحث های آن عمدتا فرهنگی هستند.

در این نهادگرایی به دو نوع شغل می پردازند:

1. فعالیت های تولیدی (صنعتی)

2. مشاغل پول مدار: که از درون آنها سود، غیر واقعی بودن، مصرف متظاهرانه در می آید.

شغل های غیر مولد تولیدی سبب ارتقای منزلت اجتماعی می شود و تزئینی است. اما گاو و گوسفند داری شغل تولیدی هستند. طبقه مرفه اسب نگه می داد. شغل هایی که به تولید نمی انجامد.

سرمایه داری دارای دو بعد است:

1. اقتصادی (فنی و تولید)

2. تجاری

در کل کتاب وبلن 50 سال اقتصاد صنعتی امریکا را مورد مطالعه قرار می دهد.

چند کلید واژه اصلی این مطالعه عبارتند از:

1. تن آسایی (کارهایی که به کار شایسته انسانی پیوند نخورد.)

2. چشم و هم چشمی

3. پوتلاژ: یک نوع دهش بوده است که برای کسب و اعتبار و امتیاز است. هدیه دادنی که بدون مبنای بخشش باشد.

4. مالکیت

5. رقابت

نقد کتاب به طبقه مرفه است که از خلال زنان باعث مصرف تظاهری می شود.

ربط این کتاب به مطالعات فرهنگی چیست؟

وبلن از گروه های حاشیه ای حرف می زند که در مقابل گروه های بالا و بسیار مرفه هستند و می خواهند با روش هایی خودشان را به طبقه مرفه برسانند.

ثروت به دو شکل تشکیل می شود:

1. مالکیت

2. زمان

نحوه شکل گیری ثروت از طریق:

1. ازدواج قهری

2. مالکیت: یعنی اعتبار و مال:

الف. بدون تلاش و از طریق ارث بدست آمده باشد.

ب. مالی که از طریق چپاول به دست بیاید.

سپس وبلن به مساله چشم و هم چشمی در طبقه پایین جامعه می پردازد. در طبقه کارگران این مساله با استفاده از کارکردن و خوش خدمتی کردن خودش را نشان می دهد.

کار برای این طبقه بی ارزش می شود و اعتبار خودشان را از طریق تظاهر به دست می آورند. نشان دادن از طریق آراستگی مطرح می شود. بحث مصرف تظاهری مطرح می شود.

نمایش ثروت از طریق کارکنان و خدمتکاران صورت می گیرد.

این ها اعتبار خودشان را به زنان و خدمتکاران منتقل می کنند. هم کمیت و هم کیفیت خدمتکاران اهمیت می یابد.

وبلن به فعالیت های طبقه تن آسا اشاره می کند:

1. فعالیت های مادی تن آسا

2. فعالیت های غیر مادی تن آسا

بوردیو می گوید: یادگیری بعضی زبان ها برای بعضی پرستیژ می شود.

مشاغل دیوانی، امور نظامی، مشاغل طبقه بالا هستند. هر شغلی غیر از این ها متعلق به طبقه پایین می شود.

اولین کسی که از مشاغل تولیدی بعد از مرد معاف می شود، زن و همراه اصلی اوست. اما معافیت از کار کردن خدمتکاران دیرتر محقق می شود اما محقق می شود.

وبلن در این کتاب از آسایش نیابتی صحبت می کند. اول طبقه بالا، همسر و همسران و ...

آسایش نیابتی فقط برای اربابان است و سپس برای زن ها که فقط به کارهای خانگی می پردازند.

صفحه 109 کتاب «طبقه مرفه» به بحث مصرف تظاهری می پردازد.

مردان مصرف کننده چیزی هستند که مردان تولید می کنند. به همان اندازه که تن آسا مهم است، تن آسایی نیز اهمیت پیدا می کند. هنر و موسیقی و ... در این دوره مهم می شوند.

ضایع کردن ثروت در این دوره اهمیت پیدا می کند. برعکس آنچه پیوریتن ها می گویند.

فصل پنجم کتاب به معیارهای مالی در زندگی می پردازد.

چه کسانی معیار مالی در زندگی هستند. طبقه برتر، شیوه زندگی، آراستگی و افتخار باید چگونه باشد؟ دو واژه در این بخش اهمیت دارد:

1. قانون اشتهار

2. قانون اعتبار

چشم و هم چشمی را دوباره تکرار می کند که چشم و هم چشمی های مالی باعث می شود که اشخاص به طور تظاهری مال خودشان را ضایع کنند.

فصل ششم به مصرف مذهبی می پردازد.

این مصرف نیز ناشی از مصرف است. لباس های کشیشان، ساختمان و ... همه برای اعتبار مالی اربابی است. آنها می خواهند بگویند که متفاوت هستند و لباس های فاخر ناراحت می پوشند.