فرهنگ از نگاه جامعه شناسان و مردم شناسان

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- در این نوشتار به صورت خلاصه نظرات برجسته برخی از جامعه شناسان را در باب فرهنگ مطرح می کنیم. 

تیلور به معنای نماینده مردم شناسی و انسان شناسی فرهنگ و تمدن را با هم تعریف کرده است. وی در کتاب «تاریخ جوامع اجتماعی» می گوید: جوامع اجتماعی هنوز به آن سطح نرسیده اند که فرهنگ داشته باشند. او تکامل تک خطی را توضیح می دهد. این بحث تکامل تک خطی در کتاب «مطالعات فرهنگی؛ مبانی و اصول» دکتر بهار آمده است اما دکتر بهار در مورد آن توضیح نداده اند. تکامل تک خطی یعنی مسیری برای فرهنگ وجود دارد که همه جوامع آن مسیر را دیر یا زود طی می کنند و بالاخره همه آنها به انتها می رسند. 

بوآس بر تفاوت های فرهنگی تکیه می کند. او مردم شناسی است که روش متفاوتی نسبت به تایلور دارد. او بیشتر اینها را تفاوت های فرهنگی می داند. او می گوید که مردم شناس باید مشاهده کند.

بوآس بر نسبیت فرهنگی اعتقاد دارد. بر خلاف تایلور که فرهنگ را تک خطی می بیند. سامر در مقابل این ها قوم مداری را مطرح می کند که  که گروهی خاص مرکز همه گروه هاست..

اینجا مفهوم خود و دیگری- سلطه و غیر سلطه- مطرح می شود. تحت سلطه استعمار کشورهایی مثل هند و الجزایر زبانشان زبان استعمار شده است.

اما سوال اینجاست که چرا از آلمان فرهنگ بیرون می آید و از فرانسه، تمدن؟

در مردم شناسی فرانسه فرهنگ غایب است. دورکیم از فرهنگ یا تمدن نام می برد. 

اولین کتابی که درباره فرهنگ جامعه نوشته شد، اثر بلینگتون است. او فرهنگ و جامعه را یکی می بیند.

یکی دیگر از واژه هایی که دورکیم در فرهنگ به آن می پردازد، بحث وجدان جمعی است.

بحث دورکیم جامعه است. مجموعه ای از ارزش ها، باورها و نگرش های فرد از نظر دورکیم وجدان جمعی اوست. او در بحث دین از مناسک می گوید. دورکیم مناسک گراست. 

مطالعات فرهنگی در تعریف فرهنگ آن را از اصطلاح ایجابی، پوزیتیوستی به سطح جاری و ساری زندگی روزمره می کشاند.

نگاه دایره المعارفی به مقوله فرهنگ

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- در مطالعات فرهنگی و رسانه در خصوص فرهنگ، کتاب دنی کوش، یکی از منابع اصلی است. کتاب دنی کوش از دو منظر قابل ملاحظه است:

1. بررسی تاریخی

2. از منظر دایره المعارفی

بنابراین در این یادداشت برآنیم که نگاه دایره المعارف دنی کوش را مورد مطالعه قرار دهیم.

اول باید گفت که دایره المعارفی نگاه کردن خوبی ها و بدی هایی دارد. این رویکرد می گوید که فرهنگ چیست؟ با این رویکرد تصویری خام از فرهنگ ارائه می شود. 

مشکلات رویکرد دایره المعارفی:

1. باعث بازاری شدن مفهوم فرهنگ می شود. هرکسی بدون تخصص به این مفهوم وارد می شود.
2. تقدم دایره المعارفی پیدا کردن در تمام علوم انسانی رشد پیدا می کند. اینکه همه فقط می خواهند فهم پیدا کنند.
3. مشکل عام گرایی در حوزه فرهنگ اتفاق می افتد. هر کسی فرهنگ شناس می شود.
4. موضوعی می شود برای داوری کردن. آدم های بی فرهنگ و با فرهنگ در اینجا ظهور پیدا می کنند. 
5. اصطلاحات متونی را فرهنگ به خودش می گیرد. فرهنگ رانندگی، فرهنگ روزنامه نگاری و ...

در زمینه رویکرد دایره المعارفی، جهت گیری هایی وجود دارد:

1. افرادی عناصر فرهنگ مثل سبک زندگی  و فرهنگ روزمره را مورد نظر قرار می دهند.
2. افرادی می روند ببینند که از کجا آمده است؟ از امریکا یا بریتانیا؟

عناصر و ویژگی های فرهنگ

«مطالعات فرهنگی و رسانه ایران»- فرهنگ یکی از موضوعاتی است که به دلیل گستره فوق العاده اش، و اینکه نظرات گوناگونی درباره آن از حوزه های مختلف وجود دارد، دارای پیچیدگی های زیادی است. در این نوشتار که از کتاب مدیریت فرهنگی اخذ شده است به ویژگی ها و عناصر فرهنگ می پردازیم. 

عناصر فرهنگ

استخراج عناصر فرهنگ و توضیح هر یک از آنها، گذشته از آن که ما را هر چه بیشتر به مفهوم فرهنگ نزدیک می سازد، در تبیین ویژگی ها و کارکردهای آن نیز مؤثر است. علاوه بر این، دارای کاربرد علمی نیز می باشد. چه، گذشته از آن که در نوع تعامل ما را با جامعه ای که در آن زندگی می کنیم، مؤثر واقع می شود، در برنامه ریزی برای حفظ، تثبیت و ترویج فرهنگ نیز مدیران فرهنگی را مدد می رساند. مهم ترین عناصر فرهنگ عبارتند از: